Aantrekkelijke bonobovrouwen doen de mannen smelten

Bij zoogdieren komt vrouwelijke dominantie betrekkelijk weinig voor. Meestal zijn de mannen baas. Maar uitzonderingen bevestigen de regel. Zo is geweten dat bij bonobo’s het de vrouwen zijn die de plak zwaaien en hoger op de hiërarchische ladder staan dan de mannen. Opmerkelijk, want bonobomannen zijn doorgaans groter en sterker dan hun vrouwelijke soortgenoten.
Hoe slagen bonobovrouwen hier dan toch in? 

© Caroline Deimel, LuiKotale Bonobo Project

Tot hiertoe waren hiervoor door wetenschappers een aantal hypotheses naar voren geschoven. Eén mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat vrouwen allianties zouden vormen tegen de mannen om zo sterker te staan. Een andere verklaring gooit het over de evolutionaire boeg waarbij vrouwtjes eerder een voorkeur zouden hebben voor niet-agressieve mannetjes, zodanig dat agressiviteit onder bonobomannen geleidelijk aan is verdwenen door natuurlijke selectie.

Maar onderzoekers van het LuiKotale bonobo project verbonden aan het Max Planck Instituut voor evolutionaire Anthropologie te Leipzig (Duitsland) komen in hun onderzoek naar de samenhang tussen de verhoudingen in dominantie tussen mannen en vrouwen en de hoge sociale status van sommige vrouwen bij een wilde bonobogemeenschap in het Salonga National Park in de Democratische Republiek Congo nu tot een heel andere vaststelling.

Want wat blijkt? Niet het vormen van allianties tegen de mannen maakt de vrouwen vaak tot overwinnaars. En ook de aard van het conflict is weinig doorslaggevend. Neen, twee heel andere factoren spelen een rol, namelijk de verdediging van hun kroost en de mate van seksuele aantrekkelijkheid.

Bonobovrouwen zullen namelijk steevast hun nakomelingen verdedigen tegen mannelijke agressie, vaak alleen, maar soms ook als groep. Een bonoboman zal dus wel eerst eens twee keer nadenken vooraleer de toorn van de vrouwen over zichzelf af te roepen.

Nog opvallender is dat hoe meer aantrekkelijke lichaamsdelen de bonobovrouwen in de weegschaal werpen – denken we bijvoorbeeld aan het presenteren van hun genitale zwellingen die een verhoogde vruchtbaarheid aangeeft - hoe minder agressief de mannen zich zullen gedragen en hoe makkelijker ze door de vrouwen onder de duim te houden zijn.

Het onderzoek toont dus aan dat bij bonobo’s seksualiteit en strategieën wat betreft partnerkeuze in belangrijke mate de dominantieverhoudingen tussen de seksen bepaalt.

NM

17 juli 2013

Wist je dat (2) - Zeehonden

Gewone zeehonden (Phoca vitulina) werpen in juni-juli. De jongen gaan dadelijk te water en hebben bij de geboorte al een korte vacht.

Gewone zeehond (Phoca vitulina)

Grijze zeehonden (Halichoerus grypus) worden tussen november en januari geboren en hebben bij de geboorte een pluizige witte vacht die binnen enkele weken verdwijnt.

Grijze zeehond (Halichoerus grypus)

NM

12 juli 2013

Wist je dat (1)

De geslachten Homo (de moderne mens) en Pan (chimpansees en bonobos) 98,8% van sommige DNA-sequenties met elkaar delen, wat chimpansees en bonobos tot de nauwste verwanten van de mens maakt.

NM

12 juli 2013

Giftige bacteriën in de bek van Komodovaranen is mythe

Tot nog toe werd geloofd dat een beet van de Komodovaraan dodelijk was door de aanwezigheid van giftige bacteriën in de bek. Ook ik heb dit als dierentuingids altijd zo aan mijn groepen verteld.

Maar een baanbrekend onderzoek uitgevoerd door een team onder leiding van de aan de universiteit van Queensland verbonden professor Bryan Fry toont nu aan dat in de bek van de Komodovaraan eigenlijk net dezelfde bacteriën huizen als in die van andere carnivoren.

En dus moeten we de manier van hoe we naar deze dieren kijken dringend bijstellen.

“Eigenlijk zijn Komodovaranen heel hygiënische dieren”, zegt professor Fry. “Na te hebben gegeten zullen zij 10 tot 15 minuten besteden aan het proper maken van hun bek door aan hun lippen te likken en hun kop tussen de bladeren te wrijven. Daarnaast wordt hun bek ook nog eens zeer goed schoon gehouden door hun tong. In tegenstelling tot wat de mensen denken hebben zij dus geen restanten van rottend vlees tussen hun tanden zitten waarop de bacteriën welig tieren.”   

Komodovaranen leven in Indonesië en voeden zich voornamelijk met waterbuffels, zwijnen en reeën. Vooral de jacht op deze laatste twee diersoorten is succesvol. 75 procent sterft binnen de 30 minuten, 15 procent sterft na drie tot vier uur.  

Het overgrote deel van de waterbuffels weet echter te ontkomen, maar wel met diepe wonden aan hun poten.

“Waterbuffels volgen hun instinct en zullen zich na zulk een beet terugtrekken in een waterplas, in dit geval kleine poelen met stilstaand warm water vol met uitwerpselen van deze dieren en dus ook vol bacteriën”, legt Bryan Fry uit.

De aangetroffen bacteriën in de bek van Komodovaranen zijn restanten van deze bacteriën die de varanen binnenkrijgen simpelweg door te drinken van deze waterplassen. Maar ze bezitten dus niet genoeg bacteriën in hun bek om een waterbuffel te infecteren en/of te doden.

“Het is maar pas wanneer de waterbuffel met zijn open wonden in het verontreinigde water gaat staan dat ze geïnfecteerd raken”, aldus professor Fry. “Als het ware gaat de waterbuffel naar de badkamer om zijn wonden te verzorgen.”

“Zo simpel heeft het al die tijd geweest.”

Sterker nog, deze hele situatie is artificieel en onnatuurlijk. Immers, het is de mens die de waterbuffel heeft gedomesticeerd en op de Indonesische eilanden heeft geïntroduceerd. Van nature komen ze voor in gebieden met enorme grote waterpoelen waarin de kans op infecties veel kleiner is dan in de kleine waterplassen waarin ze zich nu moeten terugtrekken/verfrissen/verzorgen.

Bron: http://www.uq.edu.au/news/index.html?article=26398

Vertaling en bewerking door NM

9 juli 2013

Betekent de Chinese ivoorhandel het einde voor de Afrikaanse olifant?

Als Peking de invoorhandel niet verbiedt zou China's onverzadigbare honger naar ivoor wel eens het einde kunnen betekenen voor de Afrikaanse olifant.

Photo en ©: SCMP

Meer dan 7 procent van alle olifanten werden afgelopen jaar gedood voor hun ivoren slagtanden. “Het hoogste aantal ooit”, aldus Joyce Poole, wie al meer dan 40 jaar heeft besteed aan het onderzoek naar deze dieren en ook codirecteur is van  Elephant Voices, een organisatie die zich inzet voor het behoud van de Afrikaanse olifant.

40 procent van het ivoor is bestemd voor China, wat dit land tot grootste speler maakt in de wereldwijde ivoorhandel. Voor Poole is het dan ook de hoogste tijd dat Peking eindelijk werk maakt van een verbod op deze handel.

De realiteit is gruwelijk. "Ofwel onderneemt China stappen, ofwel verliezen we de olifanten”, zegt Poole. "Als we niet eens een iconisch dier zoals de olifant kunnen redden, een dier dat bovenal ook nog eens zeer belangrijk is voor zijn habitat, welke hoop hebben we dan nog voor de toekomst?” vraagt ze zich af.

Elk jaar worden voor de illegale ivoorhandel ongeveer 40.000 olifanten afgeslacht. Speren, automatische wapens,… de stropers beschikken over een heel scala aan wapens. Met nog ongeveer 400.000 olifanten in het wild betekent dit dat aan het huidige tempo binnen 10 jaar er bijna geen olifant meer over blijft.

“Het is de Chinese vraag naar ivoor die de stropers aanzet”, zegt Joyce Poole. “Hebbedingen gemaakt van ivoor, ook wel eens het 'witte goud' genoemd, zijn een traditioneel symbool van rijkdom en status in China. En een deel hiervan passeert langs Hong Kong.”

Uit douanecijfers blijkt dat Hong Kong sinds 2008 minstens 16 ton ivoor in beslag heeft genomen. Dit is ongeveer het equivalent van 1.800 gestroopte olifanten. Gebaseerd op de prijs van 2010 van 700 Amerikaanse dollar per kilogram is dit omgerekend dus zo een 87 miljoen Hong Kong dollar.

Sinds 1989 bestaat er een verbod op de wereldwijde handel in ivoor. In 1999 en 2007 werd er tweemaal een eenmalige verkoop van Afrikaans ivoor toegestaan. 106 ton ivoor werd toen verkocht, voornamelijk aan China en Japan.

Maar volgens Poole is de situatie nu nog erger dan voorheen. Op elk olifantenlichaam dat wordt teruggevonden wordt een autopsie uitgevoerd en in 93% van de gevallen blijken de dieren het slachtoffer te zijn geworden van stroperij.

Poole is nu op rondreis in Hong Kong, Shenzhen en Peking om lezingen te geven en de kwestie aan te kaarten in de hoop op deze manier mensen bewust te maken van de problematiek. “Ik denk dat veel mensen niet weten dat je voor elke slagtand ook één olifant moet doden”, zegt Poole. “Men mag niet vergeten dat al het ivoor van vandaag verkregen is door stroperij en het doden van olifanten. Van natuurlijke overlijdens is er geen sprake.”

Uit gegevens van CITES (Convention of International Trade of Endangered Species) blijkt dat het aantal stroperijen sinds de laatste eenmalige verkoop van Afrikaans ivoor in 2007 sterk is toegenomen. “Dit is niet omdat het verbod op de handel is mislukt”, zegt Poole, er aan toe voegend dat olifantenpopulaties zich begonnen te herstellen in de eerste jaren na het verbod. Maar het zijn de eenmalige verkopen van Afrikaans ivoor die voor een piek gezorgd hebben in het aantal stroperijen. En het feit dat één olifant gelijk staat aan een jaarsalaris doet ook veel stropers watertanden.      

 “Peking zit nog steeds vast in de ontkennende fase”, zegt Joyce Poole. “Eigenlijk moet China gewoon de hele ivoorhandel illegaal maken. Ivoor is van verwaarloosbare waarde voor de Chinese economie, maar het verdwijnen van de olifanten heeft héél wat meer gevolgen…”

NM

21 juni 2013

Nieuw neushoornvrouwtje voor Planckendael

Neushoornvrouwtje Karamat nieuwe aanwinst voor kweekprogramma.

© Planckendael / Artman

Planckendael verwelkomt een nieuw neushoornvrouwtje, Karamat. Vandaag ontdekt zij voor het eerst haar buitenperk in Mechelen. Momenteel is ze 2 jaar oud en nog even te jong om te kweken maar over een 2-tal jaar hoopt Planckendael dat ze actief kan bijdragen aan het internationale kweekprogramma voor deze bedreigde diersoort.

Nieuw zijn ook de muntjaks, Chinese hertachtigen die binnenkort samen met de neushoorns hun nieuwe perk bevolken. Met de introductie van verschillende diersoorten in één verblijf wil Planckendael het natuurlijk gedrag stimuleren en voor zowel dieren als bezoekers meer uitdagingen en afwisseling bieden.  

Mirakelbaby Karamat 
Karamat ken je misschien nog als de mirakelbaby uit ZSL Whipsnade Zoo (Groot-Brittanië) waar ze op 16 november 2010 geboren werd. Haar geboorte verliep allesbehalve vlot door een stuitligging. Na de bevalling was ze zo verzwakt dat ze niet zelfstandig kon drinken. Om het diertje in leven te houden, gaven de verzorgers haar melk van lokale koeien. Zij kreeg de naam Karamat, wat “voorzien van bijzondere krachten” betekent in het Nepalees. Ook nu nog krijgt ze graag wat extra aandacht van haar verzorgers. 

Bedreigde diersoort 
In de natuur leven nog amper 2800 Indische neushoorns, wat de soort erg kwetsbaar maakt.  Hiervan leeft 70% in één nationaal park (Kaziranga). Als er in dit park een bosbrand of overstroming zou voorvallen, is dat catastrofaal voor de neushoornpopulatie. Ook stropers bedreigen nog steeds de populatie neushoorns. Karamat is dus cruciaal voor het kweekprogramma. 

Kweken 
Kweken met neushoorns is niet eenvoudig. Mannetjes en vrouwtjes leven doorgaans apart omdat ze snel op elkaar uitgekeken zijn en ze elkaar op die manier vaak verwonden. Enkel om te paren komen zij samen. Ook de daad zelf is niet zo vanzelfsprekend. Als voorspel lopen de dieren soms uren achter elkaar aan. De paring zelf neemt gemakkelijk een volledig uur in beslag. Na 16 maanden wordt er dan één jong geboren. 

© Planckendael / Artman

NM

11 april 2013

Belgische primeur: babygeluidjes bij de brilberen in ZOO Antwerpen

© ZOO Antwerpen

Voor de eerste keer in de geschiedenis van ZOO Antwerpen piept het bij de brilberen. Mama Zamora had twee knusse nestboxen ter beschikking om haar jongen te werpen. Maar ze wilde het liever zelf doen en maakte haar eigen  nest/kraamkamer met stro in een ander verblijf, buiten het gezichtsveld van onze nestcamera’s. De verzorgers ontdekten bij een korte controle één schattig beertje in het nest. Brilberen krijgen één tot drie jongen per worp, die bij hun geboorte rond de 300 gram wegen. 

Oefenen op de speelplaats

De verzorgers proberen zo min mogelijk te storen, zodat mamabeer Zamora haar welp in alle rust kan grootbrengen. Het is haar eerste en dus meest kwetsbare worp. Mamaberen blijven de eerste weken zonder te eten en te drinken in het nest bij hun jong. De eerste vier tot zeven weken is het kleine beertje blind en weerloos en verlaat het het nest niet. Na die periode doet het zijn oogjes open. Kort daarna probeert het kleintje te lopen en te klimmen. Hiervoor hebben de verzorgers een speelplaats ingericht met takken, touwen en stammetjes om de jonge beer kennis te laten maken met de verschillende materialen van het buitenperk. Een dik strobed zal zijn val breken bij klimpogingen. Als het jong 10 tot 12 weken oud is, vergezelt het zijn moeder bij korte tochtjes.  

Belangrijke brilberen

Mannetje Gladstone en vrouwtje Zamora (13 jaar) vormen sinds juli vorig jaar een genetisch belangrijk koppel. Jacht, illegale handel en habitatverlies maken de soort kwetsbaar. ZOO Antwerpen werkt actief mee aan het Europees kweekprogramma. Bovendien voeren wetenschappers van het Centre for Research and Conservation (CRC) van de ZOO al zeven jaar DNA-analyses uit op meststalen van brilberen uit Peru en Bolivia. Dit onderzoek helpt de wetenschappers aan kennis over de genetische structuur van de beren in de Zuidelijke Andes. Op basis van deze informatie kunnen ze actieplannen voor conservatie opstellen. 

Veggies

Brilberen zijn over het algemeen vegetariërs. Zamora geniet vooral van vijgen, rozijntjes en druiven. Ook papaja, meloen en pinda’s zijn gegeerd. Brilberen hebben een zwarte, donkerbruine pels. Rond hun ogen en snoet geeft een blonde tekening de indruk van een bril, vandaar hun naam. Ook de kleintjes vertonen deze tekening. 

Vertraagde innesteling

Ze worden ook wel Andesberen genoemd, naar hun herkomstgebied.  Heel bijzonder is dat ze bij bevruchting een vertraagde innesteling van de vrucht kunnen hebben. Zo kan mama beer de groei van het embryo vertragen in functie van het geschikte moment van de bevalling, onder goede weersomstandigheden of in het fruitseizoen. Dan komt babybeer niks tekort. In de ZOO loopt het geboorteseizoen van november tot maart. 

Toch prima sperma

Vader Gladstone leeft gescheiden van moeder en jong. Hij deelt zijn verblijf met neusbeertjes. Brilberen zijn van nature solitaire dieren die enkel bij vruchtbaarheid van het vrouwtje elkaars gezelschap opzoeken. In de ZOO waarderen ze het grootste deel van het jaar elkaars gezelschap, maar niet als er welpen zijn. Papa Gladstone is een oudere beer van 22 jaar. Zijn eerste partner, Inca, overleed vorig jaar op de gezegende leeftijd van 26 jaar. De kwaliteit van zijn sperma werd in vraag gesteld toen Inca niet zwanger werd, zelfs niet na kunstmatige inseminatie. Nu blijkt dus dat zijn zaad van prima kwaliteit is. Wellicht had Inca dus destijds vruchtbaarheidsproblemen.   

© ZOO Antwerpen

NM

28 februari 2013